Sieciarki, chruściki, wielkoskrzydłe

[Pokaz slajdów]

Sieciarki, sieciarki właściwe

to grupa około 6000 gatunków drapieżnych owadów o przezroczystych i bogato użyłkowanych skrzydłach.

Sieciarki są rozprzestrzenione po całym świecie. Występują na wszystkich kontynentach (poza Antarktydą) i wielu wyspach oceanicznych, w różnych strefach klimatycznych. Zamieszkują lasy, zarośla i łąki. Pokolenie jesienne często zimuje w domach.

Około 250 gatunków występuje na obszarze Europy. Według danych z 2007 roku w Polsce stwierdzono występowanie 86 gatunków.

Sieciarki są przeważnie delikatnej budowy, bardzo zróżnicowane pod względem morfologicznym, ekologicznym i biologicznym. Osobniki dorosłe mają dwie pary błoniastych, zwykle przezroczystych skrzydeł o bardzo gęstym użyłkowaniu. Nogi u niektórych gatunków przystosowane są do łapania ofiary. W czasie spoczynku skrzydła są dachówkowato składane wzdłuż ciała. Nie łączą się w locie. Długość przednich skrzydeł u najmniejszych przedstawicieli wynosi 2 mm, a u największych sięga 80 mm.

Charakterystyczne są również duże, półkoliste oczy złożone położone są po bokach głowy. Sieciarki mają wyspecjalizowany aparat gębowy typu gryzącego lub kłująco-ssącego.
Czułki różnej długości, wieloczłonowe, zwykle nitkowate.

Sieciarki są zwierzętami jajorodnymi, zasadniczo lądowymi. W rozwoju larwalnym występuje od 2 do 9 stadiów. Dojrzałe larwy wszystkich sieciarek oraz osobniki dorosłe złotookowatych z rodzaju Chrysopa są drapieżne, mają silnie rozwinięte żuwaczki. Larwy niektórych mrówkolwowatych budują w piasku pułapki, w których łapią zdobycz.
Zimują najczęściej przedpoczwarki, rzadziej imagines (np. Chrysoperla) lub larwy.

Klasyfikacja sieciarek oparta jest na rozwoju larwalnym i ich budowie wewnętrznej.

Chruściki (Trichoptera)

to rząd owadów wodnych o przeobrażeniu zupełnym. Są stosunkowo niewielkich rozmiarów, od 2 mm do 4-5 cm. Cechą charakterystyczną postaci dorosłych są włoski na skrzydłach, natomiast larwy mają wyraźnie odnóża analne zakończone pazurkiem.

Nazwę łacińską – Trichoptera, czyli włoskoskrzydłe – zawdzięczają obecnym na skrzydłach postaci dorosłych licznym włoskom, czym odróżniają się od blisko z nimi spokrewnionych motyli (Lepidoptera czyli łuskoskrzydłe).

W Polsce występuje blisko 290 gatunków, zaś na całym świecie opisano ponad 14 tysięcy gatunków obecnie żyjących. Przypuszcza się, że współcześnie na Ziemi może występować nawet do 50 tysięcy gatunków. Crunoecia irrorata jest gatunkiem prawnie chronionym w Polsce (od 2004). Inny gatunek Allogamus starmachi jest tatrzańskim endemitem.

Badaniami tej grupy owadów zajmuje się trichopterologia.

Wielkoskrzydłe, żylenice, zabarwice (Megaloptera)

to rząd owadów z przeobrażeniem zupełnym. Imago są wielkości ok. 2,5-3 cm, ciemno ubarwione, mają dwie pary skrzydeł z licznymi żyłkami. Owady dorosłe spotkać można latem w pobliżu zbiorników wodnych, siedzące na roślinności. Samice zazwyczaj kopulują z kilkoma samcami. Jaja składają na nadwodnych liściach i łodygach roślin. Wylęgające się larwy spadają wprost do wody. Larwy prowadzą wodny tryb życia, są drapieżne, żywią się larwami owadów wodnych, małymi mięczakami, płazińcami i obleńcami. Występują na dnie mulistym. Larwy mają segmentowane i orzęsione skrzelotchawki, będące przekształconymi odnóżami odwłokowymi. Rozwój larwalny trwa zazwyczaj dwa lata i występuje 9 stadiów larwalnych. Przepoczwarczenie odbywa się na lądzie, czasem dość daleko od brzegu zbiornika wodnego. Aparat gębowy larw i dorosłych jest typu gryzącego.
Znanych jest ok. 300 gatunków wielkoskrzydłych, w Polsce występują cztery gatunki. Najbardziej popularne są żylenica nadwodna i żylenica pospolita.